Integracja sensoryczna u dzieci - artykuł

Przykładowymi zaburzeniami, które mogą zachęcać do zgłębienia tematu integracji sensorycznej i zapisania dziecka na diagnostykę w tym kierunku, są:

• niechęć ubierania skarpetek, rajstop  i/lub bielizny;
• zamykanie uszu podczas przejazdu w pobliżu karetki pogotowia lub innych docierających dźwięków niekoniecznie o wysokiej tonacji i głośności;
•  lęk antygrawitacyjny (wspinanie się, huśtanie wywołują u dziecka wyraźny niepokój);
• podczas przemieszczania się dziecko ociera się o ściany lub dotyka wszystkie rzeczy, zabawki nawet jeśli się nimi nie będzie bawiło;
• dziecko ma problem z zamknięciem ust (usta stale otwarte);
•  choroba lokomocyjna;
•  dziecko niechętnie chodzi boso po różnorodnych fakturach (w tym po trawie);
• dziecko nadrmiernie przytulające się do wszystkich, co jest zauważalne nie tylko w obrębie najbliższych, ale również w szkole, środowisku rówieśników itp.,
• dziecko niechętnie myje buzię, zęby;
• dziecko nie pozwala skrócić włosów, paznokci;
• dziecko nie potrafi się wyciszyć, kręci się na krześle lub wokół własnej osi ciała;
• dziecko jest głośne, wyraźnie pobudzone;
• dziecko jest nadmiernie powolne w swym postępowaniu i niepewne;
• wybiórczość pokarmowa;
•  tzw. niezgrabność ruchowa (dziecko trąca różnorodne rzeczy, potyka się często)- może to świadczyć o zaburzeniach w obrębie koordynacji wzrokowo- ruchowej, równowagi, niezdolności przekraczania linii środkowej ciała itp.;
•  znacznie opóźniona zdolność werbalnego komunikowania się, czyli mówienia.

Dodatkowo intergacja sensoryczna jest terapią często wykorzystywaną w przypadku dzieci ze zdiagnozwanym spectrum autyzmu czy chorobą Aspergera, co ma bezpośredni wpływ na poprawę funkcjonowania dziecka i stanowi jeden z istotnych elementów kompleksowego jego leczenia.

Kilka słów o metodzie: Niesamowicie istotnym organem naszego ludzkiego ciała jest niewątpliwie mózg, do którego docierają informacje, podbierane przez odpowiednio przystosowane do tego systemy zmysłowe. To dzięki nim możliwa jest segregacja, interpretacja i wysyłanie adekwatnej odpowiedzi do układu ruchowego. Integracja sensoryczna, to zdolność odbierania sygnałów w postaci bodźców zewnętrznych poprzez receptory, rozwijana jest u dziecka już w okresie płodowym i zdaniem naukowców kształtuje się do siódmego roku życia. Jeśli ich poziom nie zostanie odpowiednio wykształcony dochodzi do uniemożliwienia rozwinięcia się określonych zdolności, umiejętności na odpowiednim poziomie, co bezpośrednio przekłada się w późniejszym etapie rozwojowym dziecka na występowanie trudności w jego funkcjonowaniu oraz zachowaniu.

O zaburzeniach integracji sensorycznej mówimy w dwóch ważnych aspektach- podwrażliwości oraz nadwrażliwości i konieczności odpowiednio dostosowanej stymulacji dziecka, aby wyhamować nieporządane zachowania i nieprawidłowości.

Integracja sensoryczna stanowi integralną część terapii, jest formą pomocniczą dla innych zajęć typu fizjoterapia, czy logopedia.

W ujęciu praktycznym zaburzona integracja sensoryczna to:

Nadwrażliwość dotykowa- np. niechęć mycia twarzy

• Podwrażliwość dotykowa- np. nadmierne przytulanie
• Nadrważliwość słuchowa- np. zasłanianie uszu w przypadku docierających dźwięków
• Podwrażliwość słuchowa- np. powtarzanie słów, częste wydawanie głośnych dźwięków
• Nadwrażliwość proprioceptywna (inaczej: układu przedsionkowego, czucia głębokiego)- np. awersja do huśtania, kręcenia się
• Podwrażliwość proprioceptywna– np. częste kręcenie się wokół właśnej osi ciała
• Nadwrażliwość orofacjalna (tzn. zlokalizowana w obrębie twarzy, jamy ustnej)- niechęć do jedzenia
• Podwrażliwość orofacjalna- np. gryzienie ołówków

Kiedy warto zapisać dziecko na zajęcia? W przypadku zaobserwowania powyżej wymienionych objawów warto udać się do terapeuty tejże metody i podjąć kroki w kierunku diagnozy i/ lub rediagnozy dziecka.

Czy mogę zapisać dziecko na darmowe zajęcia SI? Tego typu zajęcia realizowane są przez poradnie psychologiczno- pedagogiczne i/lub w przedszkolach, gdy dziecko posiada odpowiednią dokumentację medyczną o konieczności korzystania z tego typu zajęć.

Z mojego prywatnego i zawodowego punktu widzenia uważam, iż na przełomie ostatnich kilkunastu / kilkudziesięciu lat można było zaobserwować zmianę w sposobie wychowywania dzieci, a przede wszystkim w zakresie sposobu spędzania ich czasu wolnego.

Jaki to ma związek z integracją sensoryczną?

Ogromny. Będąc dzieckiem, jak i Wy Kochani rodzice mieliście zapewne co robić poza domem, spędzając aktywnie swój czas. Testowaliście wszystkie huśtawki w mieście, place zabaw były miejscem spotkań i szaleństw dzieciaków, wspinanie się na najwyższe poręcze czy drzewa, rzucanie piłką, bieganie boso…. czy dostrzegacie powoli tą zależność? Tak- gratuluję. Nie- posłuchaj dalej. Kiedyś terapią było środowisko zewnętrzne, a dzisiaj- Twoje dziecko interesuje się zupełnie czymś innym- nowy komputer, gra, tablet… oczywiście nie dotyczy to wszystkich dzieci i wszystkich rodzajów zaburzeń, natomiast moim zdaniem znacznej części przypadków. W obecnych czasach dzieci nie mają możliwości poznać chodzenia boso po trawie, bo słyszą „ubierz buty, bo się rozchorujesz”, nie ma możliwości wejść na trzepak- bo ich już nie ma, a jeśli są, to wejście na nie wiąże się ze stwierdzeniem „zejdź, bo się połamiesz”, „nie skacz/ nie biegaj/ nie kręć się/ nie krzycz/ ja Cię ubiorę, bo robisz to za wolno/ nie wkładaj rąk do ciasta/ nie baw się plasteliną/ zostaw nożyczki, bo sobie zrobisz krzywdę” (…). Czy na pewno dziecko jest winne temu, z czym teraz jego organizm walczy? Obecnie, nie dostarczając pewnego rodzaju bodźców, nie potrafimy wyciszyć układu nerwowego. Zdarzają się również dzieci, o których kiedyś mówiono „dziecko nadpobudliwe albo bardzo nieśmiałe”, dzisiaj w takich sytuacjach poszukuje się zależności z zaburzeniami integracji sensorycznej.

Zasadą kluczową w integracji sensorycznej jest diagnostyka, to dzięki niej terapeuci wiedzą w jakiej strefie dziecko należy wyciszyć, a którą z nich- pobudzić, aby uzyskać prawidłową organizację wrażeń sensorycznych, czyli bodźców, które odbierane są przez odpowiednie receptory. Zajęcia SI są niesamowicie wartościowymi formami terapii, która jest coraz powszechniej łączona z fizjoterapią.

Jako rodzice możemy wymagać od terapeuty odpowiednio przystosowanej sali, która posiada kompletny oraz niezbędny sprzęt do prowadzenia terapii SI Twojego dziecka. Warto pamiętać, że SI to terapia, która wymaga ścisłej współpracy z rodzicami w warunkach domowych, a więc zaangażowanie rodziców stanowi fundamentalne znaczenie. 

Autor: mgr Karolina Wójcik

źródło: www.pomyslowirodzice.pl